Endüstriyel Tasarım Hakkına Tecavüz Durumları
Endüstriyel Tasarım Hakkına Tecavüz Durumu “Endüstriyel Tasarım sahibi veya yetkili kıldığı kişinin izni olmaksızın, Endüstriyel Tasarımın aynısının veya ayırt edilemeyecek derecede benzerinin ticaret sırasında Endüstriyel Tasarım tescil kapsamında bulunan ürünlerin veya buluşların kullanılması” şeklinde tanımlayabiliriz.
a) Tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın tasarımın aynını veya belirgin bir şekilde benzerini yapmak, üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme akdi için icabda bulunmak, kullanmak, ithal etmek ve bu amaçlarla depolama, elde bulundurmak;
b) Tasarım belgesi sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devir etmek,
c) Bu maddenin önceki a ila b bendlerinde yazılı fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak,
d) Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eşyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak,
e) Gasp.
Tasarım başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 34 üncü maddesine göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, tasarıma vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise, başvurunun yayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
Koruma kapsamındaki tasarımın tescilli olduğuna ilişkin kaydın ürün, ambalaj veya fatura üzerine konulmamış olması, eylemi tecavüz olmaktan çıkarmaz.
Tescil işaretleri kusurun değerlendirilmesi sırasında dikkate alınır.
Endüstriyel Tasarım hakkı iki şekilde kullanıma izin vermektedir. Bu hakkın olumlu şekli endüstriyel tasarım hakkı sahibine kullanma hakkı tanıması ve olumsuz şekli ise, endüstriyel tasarımın başkası tarafından izinsiz kullanılmasını engellemek ve men etmek hakkını tasarım sahibine vermesidir.
Endüstriyel Tasarım Başvurusu ve endüstriyel tasarım tescil belgesi, başvuru/tescil sahibine hukuki koruma sağlamaktadır. Endüstriyel Tasarım hakkının korunması, hukuk davaları ve/veya ceza davalarına konu olabilir.
A-) Hukuk Davaları:
Endüstriyel Tasarım hakkı sahibi, Endüstriyel Tasarımdan doğan hakları, koruma kapsamında yer alan tasarımın aynısının ve/veya benzerinin üretilmek, satışa sunulmak, lisanslandırılmak üzere tecavüze uğraması durumunda, KHK m. 49 gereği aşağıdaki taleplerle dava açma hakkına sahiptir.
Davalar;
- Tecavüzün tespiti
- Tecavüzün önlenmesi
- Tecavüzün durdurulması
- Tecavüzün giderilmesi
- Tazminat davaları
- Maddi tazminat
- Manevi tazminat
- İtibar tazminat
- El koyma
- Ürünler ve üretimde kullanılan araçlar üzerinde mülkiyet hakkı tanınması
- Şekil değiştirme ve imha talep edilmesi
- Mahkeme kararının ilgililere tebliğ edilmesi
- Kamuya ilan yoluyla duyurulması ve mahkemece verilen kararının hükmün ilanı
- İhtiyati tedbirler
- İhraç ya da ithal edilen var ise bu ürünlerin gümrüklerde el konulması
B-) Ceza Davaları:
Endüstriyel Tasarım hakkına tecavüz halinde verilecek cezalar ihlal faaliyetine göre, üretici, satıcı vb. şartlarda farklı uygulanmaktadır.
KHK m.48/A gereği kanuna uymayan endüstriyel tasarım hakkı ihlalinde bulunanlar hakkında ağır cezalar uygulanmaktadır.
Bu cezalar;
– Ürün veya ürünlerin toplatılması, üretime yönelik araçların toplatılması ile ürün ve üretime yönelik araçların imhası,
– hapis cezası,
– para cezası,
– işyerinin kapatılması,
– ticaretten men edilmesi şeklinde uygulanmaktadır.
Bu cezaların uygulaması özgün tasarımların ülkemize kazandırılması ve özgün tasarım sahibini koruyarak, endüstriyel tasarım korumasına güveni arttırmak ve endüstriyel tasarım korumasına yönlendirerek markalarda olduğu gibi endüstriyel tasarımlarda da ön saflarda yer alabilmektir.
Endüstriyel Tasarım hakkına tecavüz durumunda haklarını bilen ve savunan bilinçli tasarım sahipleri çalıştıkları vekil firmalarının hukuk birimlerinin desteğini almak suretiyle gerekli zamanlarda gerekli müdahalelerde bulunabilmektelerdir.
Özgün tasarımların korunması ve özgün tasarımların yaratılmasına ilişkin çalışmaların artması için, yurt dışında özellikle Çin’de üretilecek taklitlerinin piyasalarını bozmaması ve emeklerinin boşa gitmemesi için hakların sağladığı yetkilerini gerek Türk Patent Enstitüsü nezdinde ve gerekse hukuki süreçte kullanmalıdırlar.
Aynı ya da benzer tasarımlar için Türk Patent Enstitüsü nezdinden yapılacak başvurular da özel program takip/izleme sistemi ile belirlenmek suretiyle 6 aylık ilan süresi içerisinde öncelik hakkını kanıtlayan dokümanların ekli olduğu itiraz dosyasının Türk Patent Enstitüsü nezdine sunulması ile itiraz birimine sevkedilerek incelenecek ve öncelikli hak sahibinin özgün tasarımı ve haklılığını gösteren evraklar ile talep edilen red kararı alınacaktır.
Türk Patent Enstitüsü nezdinde ilan sürecinde, gerekli itirazın yapılmaması ya da yapılan itirazın eksik evraklar nedeniyle reddedilmesi durumunda, Türk Patent Enstitüsü tarafından verilecek itirazın reddedilmesi kararına ve tescil belgesi hazırlanması halinde tescil belgesinin iptal edilmesi için dava yolu açılmış olacaktır.